Ο Ζαχαρίας Παπαντωνίου ήταν Έλληνας λογοτέχνης, ποιητής, πολιτικός, διηγηματογράφος, δημοσιογράφος, κριτικός τέχνης και ακαδημαϊκός. Υπήρξε ένας από τους σπουδαιότερους λογοτέχνες της γενιάς του 1880 και υποδειγματικός δημοτικιστής, γνωστός και ως ο συγγραφέας του πρώτου σχολικού βιβλίου στη δημοτική, του περίφημου «Τα Ψηλά Βουνά» (1918).
Από το 1898 συνεργάστηκε με την εφημερίδα “Ακρόπολις” του Βλάση Γαβριηλίδη. Το 1938 εκλέχθηκε μέλος της Ακαδημίας Αθηνών (έδρα Λογοτεχνίας, τάξη Γραμμάτων και Τεχνών). Στο Παρίσι πήγε αργότερα ως ανταποκριτής της εφημερίδας Εμπρός στην οποία και δημοσίευσε το πρώτο διήγημα και πεζογράφημα του “Τα Παρισινά Γράμματα” το οποίο και προκάλεσε μεγάλη και παγκόσμια αίσθηση και εντύπωση και τα οποία και κυκλοφόρησαν μετά τον θάνατό του σε έναν τόμο με τον τίτλο “Φιλολογικά Χρονογραφήματα”. Πέθανε ξαφνικά την 1η Φεβρουαρίου 1940 (μια μέρα πριν τα γενέθλιά του) μέσα στο τραμ, ενώ πήγαινε στην Ακαδημία, σε ηλικία 63 ετών. Ο Ζαχαρίας Παπαντωνίου ήταν ένας ευαίσθητος, άμεσος και αληθινός άνθρωπος. Με ηθικές αξίες πραγματικά ρεαλιστικές και απόλυτα αποδεκτές από την κοινωνία, γι’ αυτό και όλα τα γραπτά του είναι διαχρονικά και αγγίζουν τις ευαισθησίες όλων των κοινωνικών στρωμάτων. Η αγάπη του προς τα φυτά, τα ζώα, τη φύση και προ παντός στα παιδιά είναι πολύ μεγάλη. Μεγάλο ευτύχημα για τα παιδιά ήταν το αναγνωστικό του τα «Τα Ψηλά Βουνά» που κατατάσσεται υψηλά ανάμεσα στα νεοελληνικά σχολικά αναγνώσματα. Πολλές από τις εικόνες και τις σκηνές που περιγράφονται στο βιβλίο αυτό είναι βιώματά από τη ζωή του στη Γρανίτσα. Σε πολλά από τα ποιήματά του και τα έργα του αναφέρεται στη Ρούμελη και το Καρπενήσι, υμνώντας τα ψηλά βουνά και τις φυσικές τους ομορφιές για τα οποία έτρεφε κρυφή λαχτάρα.
Το Αρχείο της ΕΡΤ παρουσιάζει από τη σειρά ντοκιμαντέρ του Τάσου Ψαρρά «ΕΠΟΧΕΣ ΚΑΙ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ», το επεισόδιο που είναι αφιερωμένο στον Ζαχαρία Παπαντωνίου, παραγωγής 1999.
ΕΠΟΧΕΣ ΚΑΙ ΣΥΓΓΡΑΦΕΊΣ
ΖΑΧΑΡΙΑΣ ΠΑΠΑΝΤΩΝΙΟΥ
Σειρά ντοκιμαντέρ με θέμα τη ζωή και το έργο σημαντικών Ελλήνων λογοτεχνών και την προσφορά τους στην πνευματική ζωή του τόπου. Η συγκεκριμένη εκπομπή παρουσιάζει τη ζωή και το έργο του ποιητή, πεζογράφου, χρονογράφου και κριτικού της τέχνης Ζαχαρία Παπαντωνίου (γενν. 1877 – πέθ. 1940), παράλληλα με τα ιστορικά γεγονότα της εποχής του. Παρατίθενται βιογραφικά στοιχεία σχετικά με την καταγωγή του, τις σπουδές του και την ενασχόλησή του με τη δημοσιογραφία. Η εκπομπή εστιάζεται στα θέματα της αρθρογραφίας του στον καθημερινό αθηναϊκό Τύπο.
Γίνεται αναφορά στην πρώτη του εμφάνιση στα γράμματα με την ποιητική του συλλογή «Πολεμικά τραγούδια», καθώς και στη μεγάλη απήχηση που είχαν οι ανταποκρίσεις του από το Παρίσι για την εφημερίδα «Εμπρός» τη διετία 1908-1910. Ιδιαίτερη μνεία γίνεται στην πολυμέρεια του έργου του, καθώς ασχολήθηκε με όλα τα είδη γραπτού λόγου. Διαβάζονται αποσπάσματα από τα έργα του «Όθων», «Άγιον Όρος», «Αναγέννηση», καθώς και το ποίημα του «Η γυναίκα στο πάρκο». Γίνεται, επίσης, λόγος για τη διηγηματογραφία του.
Θεωρείται ότι η σημαντικότερη συνεισφορά του στην πνευματική ζωή του τόπου υπήρξε η συμμετοχή του στην εκπαιδευτική μεταρρύθμιση του Ελευθέριου Βενιζέλου με τη συγγραφή του πρώτου αναγνωστικού στη δημοτική γλώσσα, με τίτλο «Τα ψηλά βουνά » (1918), το οποίο, όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται στην εκπομπή, προσέδωσε «μια σπάνια νότα δροσιάς» στο ελληνικό σχολείο. Με την απελευθερωμένη νοσταλγία του παιδιού στις σελίδες τους, με μνήμες της ανοιχτής φύσης απ’ όπου προερχόταν, «Τα Ψηλά Βουνά» άφησαν να φανεί το πνεύμα του παιδαγωγού Παπαντωνίου.
Ο Ζαχαρίας Παπαντωνίου διετέλεσε επίσης διευθυντής της Εθνικής Πινακοθήκης από το 1919, ενώ το 1938 εξελέγη ακαδημαϊκός στην Τάξη των Γραμμάτων και Τεχνών. Καθ’ όλη τη διάρκεια του επεισοδίου την αφήγηση συνοδεύει πλούσιο φωτογραφικό και οπτικοακουστικό αρχειακό υλικό, ενώ εμφανίζεται ο ποιητής-εκδότης Κώστας Μαυρουδής ο οποίος σχολιάζει το έργο του Ζαχαρία Παπαντωνίου.
Σκηνοθεσία: Τάσος Ψαρράς
Διαβάζει η Δήμητρα Χατούπη
Έτος παραγωγής: 1999-2000
Δείτε περισσότερα στο archive.ert.gr
www.ertnews.gr